Trước đây, Bến Lức là vùng đất nổi tiếng của vùng trồm cây khóm và mía, tuy nhiên do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và thị trường nên 2 loại cây trồng này đang giảm diện tích đáng kể thay vào đó là cây chanh không hạt. Ngày nay, sự phát triển mạnh mẽ của loại cây tại Long An có thể nói là sự bén duyên giữa 3 thực thể cây, đất và con người. Giờ đây, chanh không hạt Bến Lức Long An không chỉ nổi tiếng trong phạm vi khu vực địa lý tại huyện Bến Lức hay tỉnh Long An mà còn được biết đến một cách rộng rãi từ trong nước đến nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Câu chuyện về chỉ dẫn địa lý cho cây chanh không hạt “Bến Lức Long An” sẽ góp phần nâng cao vị thế, tên tuổi của sản phẩm trên thị trường trong và ngoài nước.
Nguồn Gốc Chanh Không Hạt “Bến Lức Long An”
Nhiều năm trước, người nông dân ở vùng đất nhiễm phèn nặng của huyện Bến Lức, tỉnh Long An phải gắn chặt sản xuất của mình với cây mía, cây lúa. Nhưng giờ đây, cả một vùng trồng chanh rộng lớn được mở ra cho hiệu quả kinh tế cao hơn hẳn, ngay trên chính mảnh đất “nắng thì khô hạn, mưa thì dậy phèn” này. Trong đó, bà Bùi Thị Ba ở xã Lương Hòa là người đầu tiên đưa cây chanh không hạt về đây trồng và xây dựng nên thương hiệu “Chanh không hạt Vica”.
Từ chỗ 100 cây giống đầu tiên của cây chanh giống tại Lương Hòa – Bến Lức của bà Bùi Thị Ba, hiện nay diện tích trồng tại huyện Bến Lức đã hơn 6.000 ha và các huyện lân cận hơn 4.000 ha. Hiện tại sản phẩm không chỉ được biết đến ở Bến Lức Long An mà còn nổi tiếng trong phạm vi khu vực địa lý tại huyện Bến Lức hay tỉnh Long An mà còn được biết đến một cách rộng rãi từ trong nước đến nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Danh tiếng của chanh không hạt Bến Lức Long An được lan tỏa mạnh mẽ một phần nhờ vào sự đánh giá, ghi nhận của Trung ương Hội nông dân Việt Nam thông qua cuộc bình chọn “Danh hiệu sản phẩm nông nghiệp tiêu biểu của năm”. Ngay từ lần tổ chức đầu tiên vào năm 2013, vượt qua tiêu chí lựa chọn khắt khe từ Ban tổ chức, chanh không hạt của Nông trang Hải Âu, huyện Bến Lức được vinh danh là sản phẩm tiêu biểu quốc gia một cách đầy tự hào.
Những năm tiếp theo, đại diện chanh không hạt “Bến Lức Long An” tiếp tục được Trung ương Hội nông dân Việt Nam tôn vinh là sản phẩm Quốc gia tiêu biểu từ năm 2014 đến 2017. Trong đó, Nông Trang Hải Âu, và Hợp tác xã Thuận Bình là một trong những Chủ thể điển hình vinh dự nhận giải thưởng cao quý trên. Hiện tại, Bến Lức được xem là vùng trồng chanh lớn nhất của tỉnh Long An, với diện tích hơn 7.100 ha. Tập trung chủ yếu tại các xã Thạnh Hòa, Thạnh Lợi, Lương Hòa…với sản lượng ước đạt trên 90 ngàn tấn năm. Trong đó chanh không hạt chiếm đa số với hơn 6.000 ha và cho trái quanh năm, năng suất mỗi cây từ 150 đến 200kg trên năm. Có sức chống chịu sâu bệnh rất mạnh và không bị nhiễm bệnh như nhiều giống chanh khác. Trải qua giai đoạn sinh trưởng và phát triển, giống cây này đã bén duyên với người dân Bến Lức và dần trở thành cây trồng chủ lực nơi đây.
Đặc Tính Sản Phẩm
Danh tiếng, chất lượng đã được là nhờ vị trí địa lý của tỉnh Long An. Là điểm chuyển tiếp giữa 2 tiểu vùng khí hậu của Đông Nam Bộ và Đồng Bằng Sông Cửu Long nên thừa hưởng những đặc trưng của cả 2 vùng với nhiệt độ quanh năm ấm áp, đất đai màu mỡ, cùng với nguồn cung cấp phù sa, nước ngọt từ hệ thống sông Vàm Cỏ Đông, Vàm Cỏ Tây, sông Bến Lức. Với đặc điểm nổi bật cho trái quanh năm, năng suất mỗi cây từ 150 đến 200kg trên năm. Lại có sức chống chịu sâu bệnh rất mạnh và không bị nhiễm bệnh như nhiều giống chanh khác. Về chất lượng, được nhiều người ưa chuộng và là mặt hàng xuất khẩu có giá trị kinh tế cao. Do chanh có vỏ mỏng, nước quả ít chua hơn và không có vị đắng như chanh ta.
Hiện nay, không chỉ biết áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào vườn chanh, nhà vườn còn chú trọng sử dụng các loại phân thuốc có nguồn gốc sinh học, hữu cơ để trái chanh sản xuất ra ngày càng được chất lượng cao hơn. Thời gian qua, danh tiếng của loại nông sản chất lượng của Bến Lức từng bước khẳng định được uy tín trên thị trường và xây dựng được nhãn hiệu hàng hóa từ đó tiêu thụ được nhiều kênh trong nước và xuất khẩu. Ngoài xuất khẩu tiểu ngạch thì thị trường nhập khẩu chủ yếu của là: Châu Á, Châu Âu, các nước Trung Đông,…trong đó thị trường Châu Âu chiếm 15% tổng sản lượng xuất khẩu.
Với quá trình canh tác, thâm canh hơn mấy chục năm qua, giống chanh được trồng tại nơi đây đã hình thành nên những tính chất đặc thù tạo nên sự khác biệt nhất định so với chanh không hạt từ các vùng sinh thái khác như: Vỏ quả màu xanh đậm, sáng, đều màu, bề mặt vỏ chứa nhiều tế bào sừng; quả chắc, tuyến múi dày; tỉ lệ dịch quả thấp dao động từ 42,6 – 49,9%; hàm lượng Vitamin C từ 37,3 – 40,5 mg/100g; acid hữu cơ từ 6,6 – 7,8%; hàm lượng tinh dầu chanh từ 0,21 – 0,24%. Chính nhờ những đặc điểm này, trái chanh được thị trường thế giới ưa chuộng, đó là một trong những lý do dẫn đến giá mỗi ký chanh tươi tại Long An luôn cao hơn các vùng khác từ 1.000 – 2.000 đ/kg.
Cây chanh đã trở thành cây trồng sản phẩm chủ lực làm giàu cho bà con nông dân và là niềm tự hào khi sản phẩm chanh không hạt “Bến Lức Long An” lần lượt chinh phục thị trường Châu Âu, Trung Đông và cả thị trường Châu Á, Bắc Mỹ mang về doanh thu lên đến hàng chục triệu USD mỗi năm cho địa phương, góp phần vào công cuộc thay đổi bộ mặt nông thôn. Vùng sản xuất chanh mang chỉ dẫn địa lý Bến Lức, Long An bao gồm các xã/thị trấn trong các huyện Bến Lức, Đức Hòa, Đức Huệ, Thạnh Hóa, Thủ Thừa…. với tổng diện tích đang cho trái là hơn 8.800 ha. Hiện Long An sẽ bổ sung thêm cây chanh vào chương trình phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao giai đoạn 2021-2025 với hơn 3.000 ha.
Hiện nay, chỉ dẫn địa lí có tầm ảnh hưởng rất quan trọng đến thị trường xuất khẩu. Bởi trong xu thế toàn cầu hóa, bất kì hàng hóa, nông sản nào cũng cần có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng theo tiêu chuẩn chung của quốc tế hay tiêu chuẩn riêng của nhà nhập khẩu. Chỉ dẫn địa lí được xem là tiêu chuẩn chung mà bất kì hàng hóa nông sản đều phải có khi tiếp cận thị trường nhập xuất tiềm năng tại Châu Âu, Châu Mỹ và Trung Đông,… Những năm tiếp theo, đại diện chanh không hạt “Bến Lức Long An” tiếp tục được Trung ương Hội nông dân Việt Nam tôn vinh là sản phẩm Quốc gia tiêu biểu từ năm 2014 đến 2017. Trong đó, Nông Trang Hải Âu, và Hợp tác xã Thuận Bình là một trong những Chủ thể điển hình vinh dự nhận giải thưởng cao quý trên.
Tầm Nhìn Và Định Hướng Của Tỉnh Long An
Theo nghị quyết của Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh Long An về phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao gắn tái cơ cấu ngành nông nghiệp giai đoạn 2021 – 2025 tình sẽ xây dựng 1000 ha chanh ứng dụng công nghệ cao tiên tiến vào năm 2025. Đồng thời xây dựng 01 vùng chuyên sản xuất chanh ứng dụng công nghệ cao, phấn đấu lợi nhuận của người dân trong vùng triển khai chương trình tăng ít nhất 10% so với ngoài vùng.
Việc xây dựng chỉ dẫn địa lý chanh không hạt “Bến Lức Long An” sẽ là giấy thông hành quan trọng, có ý nghĩa to lớn với ngành nông nghiệp và doanh nghiệp trong việc đưa hình ảnh trái sản phẩm địa phương đi xa hơn trong thời gian tới. Quan trọng hơn, khi có chỉ dẫn địa lí thì chủ thể thụ hưởng thành quả nhiều nhất có lẽ là người sản xuất. Bởi khi ấy người sản xuất sẽ bán được trái chanh với giá cao hơn, lợi nhuận nhiều hơn.